قرهداغ؛ نگین آذربایجان
قرهداغ؛ نگین آذربایجان
یادداشتی از: احمد حسن نژاد ارزیل
وبلاگ دیزمار: قرهداغ ناحیه کوهستانی وسیعی است در شمال استان آذربایجانشرقی، که از شمال کوه قوشاداغ در جنوب اهر تا حاشیه جنوبی آراز گسترده است. این منطقه در شرق با شهرستان مشگینشهر و مغان، در جنوب با شهرستان سراب، و در غرب با شهرستان تبریز و شهرستان مرند هممرز است.
امروزه قرهداغ دقیقاً به مجموع 18 محال دیزمار، اسپیران، رودقات شرقی، اصلاندوز، ازومدول، دودانگه، چهاردانگه، یافت، دیکله، ورگهان، مئشهپارا، کیوان، گرمادوز، منجوان، حسنآباد، مواضعخان، اهر و کلیبر گفته میشود. گرچه هریس و بدوستان تا چندی پیش تابع شهرستان اهر بودند، اما جزو محالهای قرهداغ به حساب نمیآیند. از نظر وسعت محالهای دیزمار و گرمادوز بزرگترین و محالهای ورگهان و دودانگه کوچکترین محال قرهداغ میباشند.
زبان مردم قرهداغ ترکی آذربایجانی است. تنها روستای غیرترک زبان منطقه، روستای کرینگان ورزقان است.
اکثریت مردم قرهداغ پیرو مذهب شیعه دوازدهامامی هستند. تا اوایل قرن بیستم جمعیت مسیحی قابل ملاحظهای در روستاهای قرهداغ به ویژه در شهرستان خداآفرین فعلی زندگی میکردند. همچنین در بخشی از روستاهای منطقه پیروان اهل حق (گوران) و یا به عبارت دیگر علیاللهی که در اصل متعلق به ایل شاملو هستند، زندگی میکنند. از روستاهای عمده شاملونشین منطقه میتوان روستای عاشقلو، مرکز بخش منجوان را نام برد.
تا قبل از انقلاب، اقتصاد منطقه تقریبا خودکفا بود. علاوه بر پرورش دام و طیور، کشت انواع محصولات زراعی و باغی در قرهداغ رواج داشت. با انجام اصلاحات ارضی و به دنبال آن کوچک شدن قطعات، فرسایش شدید خاک، اجرای طرح تختهقاپو کردن عشایر، اعلام بخشی از منطقه به عنوان منطقه حفاظتشده و چندین عامل دیگر باعث شد روستاییان به شهرهای بزرگ مهاجرت کنند و مشاغل کشاورزی و دامپروری از رونق بیافتد.
امروزه علاوه بر زراعت، باغداری و دامپروری، بخشی از ساکنان منطقه در مشاغلی چون صنایع دستی (عمدتا قالب بافی)، زنبورداری، کارگری در معادن، کارهای خدماتی و اداری فعالیت دارند.
قرهداغ منطقهای تاریخی است. وجود دهها قلعه نظامی مانند بذ، جوشون، پشتاب، قهقهه، آغجاقلعه و...، چندین کاروانسرای تاریخی، بناهایی چون مقبره شیخ شهابالدیدن، مسجد خاروانا، گنبد الله الله کبودگنبد، مجموعه تاریخی کوردشت، ساختمان دامداش امیر ارشد، بنای تومانیانس وینق، پلهای تاریخی خداآفرین و دههای بنای دیگر دلیلی بر این ادعاست.
این منطقه از لحاظ مناظر طبیعی و خدادادی هم بسیار غنی است. به طوری ۷۲٬۴۶۰ هکتار از اراضی منطقه از سوی سازمان یونسکو بعنوان ذخیرهگاه زیستکره ثبت شده است. زیباییهای چیچکلی، دره مکیدی، آینالو، کامتال و ییلاقات خاروانا و پیرسقا هر بینندهای را مسحور خود میسازد.
قرهداغ از مناطق معدنی ایران محسوب میشود. معادن مس سونگون، مزرعه، هفتچشمه و مسجدداغی، معدن نفلینسینیت کلیبر، معادن طلای اندریان، مزرعه شادی، شرفآباد و هیزهجان، معدن آهن آستامال و... بخشی از معادن شناخته شده این منطقه است.
منطقه قرهداغ از لحاظ استراتژیکی جایگاه مهمی دارد. این منطقه با دو کشور جمهوری آذربایجان و ارمنستان همجوار است و در صورت تکمیل بزرگراههای تبریز _ ورزقان _خاروانا و تبریز _ اسپیران_ خاروانا_ نوردوز، نزدیکترین مسیر ارتباطی تبریز به منطقه قفقاز از قرهداغ خواهد گذشت. واقع شدن بخشی از قرهداغ در محدوده منطقه آزاد ارس در سالهای اخیر بر اهمیت تجاری و سرمایهگذاری این منطقه افزوده است.
منبع: http://dizmar.blogfa.com/post/98
وبلاگ حاضر یک وبلاگ اجتماعی فرهنگی بوده و جهت انعکاس اخبار منطقه خاروانا طراحی شده است